Page 167 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

yanına gidelim. Onun hakkında anlattıklarımı Nefsini öyle bir yasakla tanıştır ki
kendin gözlemle. Şayet söylediklerim Seni “niçin” ve “hayır”dan kurtarır.
doğru ise ne güzel, değilse de bir daha Filozof [Cemâleddin el-Vâsitî] “Halvet
uğramazsın.”Böylece filozofu zar zor [Şeyh delili ne zaman gösterilir?” diye sordu. Şeyh
Evhadüddin’in] yanına götürdüm. [Şeyh “İstersen bu gece de olur”diye cevap verdi ve
Evhadüddin’in] yanına varıp oturduğumuzda konuşmayı bitirdi.
Şeyh felsefi ilimlerden bahsetmeye başladı.
Öyle yorum ve açıklamalarda bulundu ki, o Kadı Sirâceddin şöyle devam etti: Konuşma
filozof bunların karşısında şaşkına döndü. sona erdiğinde filozofa “Kalk gidelim!”
[Şeyh Evhadüddin’in] bu ilimlerdeki terkip ve dedim. Bana kızarak şöyle dedi: “Beni, böyle
tertip gücüne, maharet ve kudretine, fesahat büyük bir adamın varlığından neden önceden
ve belagatine şaşırıp kaldı. Bir şey söylemeye haberdar etmedin de kulluğuna gireyim? Şimdi
ve kaba sözler sarfetmeye mecali kalmadı. tam zamanıyken “Kalk gidelim!” diyorsun.
Ben arzu ve isteğime ulaştım. Sen git.”
[Şeyh Evhadüddin] o konuşmasında şöyle
buyurdu: “[Felsefi] ilimlerden bahsedip Ben kalkıp gittim. Filozof [Cemâleddin el-
açıklamalarda bulunmak bizim yolumuza, Vâsitî] Şeyh’in yanında kaldı. O gece halvet
meşrebimize ve halimize uygun değildir. Fakat talebinde bulundu ve Şeyh onu halvete soktu.
[felsefi] ilimlerdedahi yetkin olduğumuz Bunun üzerine halife ve hizmetkârları şunu
bilinsin diye bu konuları anlattım. Bizim sordu: “Neredeyse yirmi senedir gusül
vakıf olmadığımız herhangi bir ilim yoktur. alıp temizlenmemiş, bıyık ve tırnaklarını
Fakat “Lâ ilâhe illellâh” zikrinin bilgisine kesmemiş, koltuk ve etek tıraşı olmamıştır.
erişince diğer bütün ilimleri terk ettik. Onda Büsbütün pislik ve kir içerisindedir. Bu
bulduğumuzu diğer ilimlerin hiçbirinde pisliklerden kurtulmamış iken onu halvete
bulamadık. Tıpkı selef âlimler gibi. Bütün nasıl uygun gördünüz?”
ilimlerin künhüne ulaşıp idrakine erişen o
kimseler de bu ilmin lezzetini alınca diğer Şeyh şöyle buyurdu: “Şu an bunları şart
ilimlerin tamamını terkettiler. Böylece Yüce koşsaydım yıllar boyu alışkanlık edindiği
Hak’kın rızasını kazandılar.” için bu iş kendisine çok zor gelirdi. Benim
onu teşvik etmem daha iyidir. Onun talep
Filozof [Cemâleddin el-Vâsitî] ancak şöyle eden konumundayken rağbet göstermesi,
diyebildi: “Bu konuların tahkik düzeyine talep edilen konumundayken rağbet
erişmesi için delil ve burhana ihtiyaç vardır.” göstermesinden daha iyidir.”
[Şeyh Evhadüddin] şöyle cevap verdi: “Bu Nitekim üç gün sonra kendisi su istedi ve
konuların delil ve burhanı tartışmak ya da kendi rızası ile gusül alıp temizlendi. Şeyh
okuyup tekrarlamakla elde edilemez; çünkü saçlarını tıraş etti ve erbain süresince pek
‘tatmayan anlayamaz’. Bunların delil ve çok zevk tattı. Makam ve menzilleri katetti;
burhanı anlatmak ve açıklamakla değil halvetle Şeyhin irşat ve beyanı onu tahkik derecesine
elde edilir.” ulaştırdı. Cemâleddin el-Vâsitî bundan sonra
İlim seni “hayır” ve “niçin”den kurtarır gerçekten “Vâsitî” (orta yol sahibi) oldu. Artık
Hocanın sıkıştırmalarından kurtarır Şeyh’ten hiç ayrılmıyordu. Bir müddet sonra

165