Page 43 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 1. Sayı

Aksarayî’yi Konya kadısı tayin etmişti. Onun Konya kadılığının mevleviyet
1382 yılında Konya kadısı olduğu belgelerden kadılığı oluşu ve arpalık olarak
öğrenilmektedir. 7 tevcihi
Konya’da Osmanlılar adına kadılık yapan XVI. yüzyıl sonlarına kadar Konya kadılığı
ilk isim Konya’nın nihâî olarak Osmanlı mevleviyet statüsünde değildi. İsmail Hakkı
hâkimiyetine geçmesinden çok önce Yıldırım Uzunçarşılı, Konya’nın 980/1572’de mevleviyet
Bayezit devrinde görev yapan Ahmed olduğunu ifade etmektedir. Ruus kayıtlarına
bin Şeyh Mehmed’dir. Tayyip Gökbilgin göre ise Konya, 21 Zilhicce 989/16 Ocak 1582
tarafından neşredilen 1 Şaban 801/Nisan 1399 tarihinde Mevlânâ Muhyiddin’in bu göreve
tarihli bir vakfiyeyi tasdik eden Ahmed bin tayini ile mevleviyet derecesine yükseltilmiştir
Şeyh Mehmed, Konya’nın Yıldırım Bayezid Konya’ya mevleviyet ile tayin edilen ilk kadı
tarafından Osmanlı hâkimiyetine alındığı Mevlânâ Muhyiddin, Haseki Sultan Medresesi
dönemde Konya kadısı olarak atanmış müderrislerinden olup munfasıl iken yani
olmalıdır. Konya, 1398-1399 yıllarında Osmanlı fiilen ders vermediği bir dönemde kadılığa
hâkimiyetinde kalmıştı. 8 tayin edilmiştir. Konya kadılığı devriye
Konya, 1467 yılında Fatih tarafından mevleviyetleri arasında bulunuyordu. 11 7 Yusuf Küçükdağ, Vezir-i
fethedilmesinden sonra Osmanlı kadılık Konya kadılığının şeyhülislâm ve kazaskerlere Azam Piri Mehmed Paşa
(1463-1532), Konya 1994,
sistemine dahil edilerek yönetimine bir arpalık olarak verildiği de olmaktaydı. s. 6.
kadı tayin edilmiştir. Daha sonra Karaman Nitekim Debbağzâde Mehmed Efendi 8 Ekrem Hakkı Ayverdi,
Eyaleti’nin merkez sancağı olan Konya’da, şeyhülislâmlıktan azledildiğinde (25 Haziran Avrupa’da Osmanlı Mimârî
kadılar şehrin yönetimini üstlenmişlerdir. 1690) kendisine önce Üsküdar kazası arpalık Eserleri, Bulgaristan
Yunanistan Arnavudluk, C.
Konya XVI. Yüzyıl sonlarına kadar kaza olarak verilmiş daha sonra arpalığı Kayseri ve IV, 4-6. Kitap, İstanbul Fetih
kadılığı statüsünde iken 989/1582 yılında oradan Konya kadılığına çevrilmişti. 12 Cemiyeti, İstanbul 1982, s.
34; Edirne ve Paşa Livası
mevleviyet kadılığı hâline gelmiştir. vakfiyeler kısmı s.226-239.
IV. Mehmed döneminde (1648-1687) Konya
Konya’nın mevleviyet oluşundan önce kadılığı 9 Muharrem 1089 tarihinde Anadolu 9 Tayyip Gökbilgin, Edirne
ve Paşa Livası, İstanbul 1952,
Konya kadılığı görevinde bulunanlardan bir kazaskeri Feyzullah Efendi’ye arpalık olarak s.492-493.
kısmını tasdik ettikleri vakfiyeler dolayısıyla verilmiştir. Bu konuda yazılan arzın metni 10 Erdoğan Erol, “Gümüş
bilmekteyiz. 927 tarihli bir vakfiyeye göre şöyledir: (Ali Emiri, IV.Mehmed, no.93). şebeke”, III. Uluslararası
Konya kadısı bu tarihte Bağdadizâde Seyyid Mevlana Kongresi Bildiriler,
Konya 2004 s. 203; M.
Abdürrahim Efendi idi. “Kaza-i Konya: Sabıka Anadolu kadıaskeri Ferit Uğur, “Mevlevilik
9
olup Rumeli kadıaskeri payesi olan Feyzullah Üzerine Bazı Notlar”, Konya
Konya kadıları arasında edebiyatla ilgilenen ve Efendi’ye ber-vech-i arpalık sadaka buyurulmak Mecmuası, no.33, s.1384.
şiirleri günümüze ulaşan meşhur şairler de vardı. rica olunur. Mine’d-dai el fakir. Gafera-lehu.” 11 Başbakanlık Osmanlı
Konya kadısı Mehmed Efendi, Mânî mahlasıyla Arşivi, Kepeci Tasnifi Ruus
Defterleri, No:239, s. 247.
şiirler de yazan önemli bir şairdi. Mânî, Şeyhülislâm tarafından sadrazama yazılan
Mevlana’nın türbesinde bulunan gümüş kafesin bu arz üzerine sadrazam “mûcibince tevcîh 12 Mehmet İpşirli,
“Debbağzade Mehmed
üzerindeki 32 beyitlik Kıt’a-i Kebîr’in yazarıdır. olunmak buyuruldu. 9 Muharrem 1089” Efendi”, DİA, c. IX, s. 62-63.
Mehmed Efendi müderris iken kadılığa geçmiş, yazarak Konya’nın arpalık olarak Anadolu 13 Biyografisi için bkz:
III. Mehmed döneminde ordu ile Hezargrat kazaskeri Feyzullah Efendi’ye verilmesini Mehmet İpşirli, “Ebusaidzade
seferine katılmış ve 1596 yılında vefat etmiştir. 10 onaylamıştır. 13 Feyzullah Efendi”, DİA, c.
XII, s. 526.

41