Page 42 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 1. Sayı

münazaa ve husumetlerin Musameretü’l-Ahbar müellifi

kaldırılmasında zengin, fakir, Aksaray’lı Kerimüddin
yabancı ve yakın arasında fark atanmıştı. 6
gözetmemesi emredilmişti. Konya kadılarının meslekî
Kadılar ayrıca şeri belgelerin geçmişlerine bakıldığında
tanziminde, vasiyetlerin kadılıktan önce müderrislik
yerine getirilmesinde, veya atabeglik gibi görevlerde
yetim ve kayıp mallarının bulundukları anlaşılmaktadır.
muhafazasında din ve emanet Kadı Siraceddin Urmevî
şartlarına riayet edeceklerdi. (ö. 1283) mantık ve kelâm
Tayin menşurlarında kadıların sahasında medreselerde
vazifeleri arasında, şahitlerin dersler vermiş ve bu alanda
doğruluğu ve tezkiyesine yüzyıllarca otorite teşkil
dikkat etmesi; vakıf, cami, edecek Metaliu’l-Envâr adlı
medrese, hankah, zaviye, eserini kaleme almıştı. Kadı
türbe ve yol gibi hayır İzzeddin Urmevî de felsefe
işlerine nezaret etmesi; yetim ve mantıkla meşgul olmuş,
çocukların mallarını temiz ve Konya medreselerinde dersler
emin kimselere tevdi ederek vermişti.
ziyan edilmesine meydan
vermemesi; ölen kimselerin Konya kadıları arasında
terekelerini muhafaza etmesi, Mezalim Divanı
mirasları hak sahiplerine teslim etmesi; nikah başkanlığının yanı sıra vezirliğe yükselenler
akitlerine itina göstermesi gibi hususlara da de bulunmaktadır. 1247-1248 yıllarında Konya
5 Osman Turan, Türkiye yer verilmektedir. 5 kadısı olduğunu bildiğimiz Reyli İzzeddin
Selçukluları Hakkında Resmî Muhammed bin Mahmud, iki defa Sultan
Vesikalar Metin Tercüme ve Yine kadılık menşurlarında, kadıların görevleri
Araştırmalar, Ankara 1988, İzzeddin Keykavus’un veziri olarak görev
s.41. arasında, vakıf işlemlerinin yanısıra, vakıf yapmıştı. Aksaray civarında, Sultan Hanı
kurucusunun şartları doğrultusunda vakfın

6 Yüksel, “Vakıflar”, s.314 önünde Baycu ile girişilen muharebede şehit
gelir ve giderlerini denetlemekle (nezâret) düşen (1256) İzzeddin Muhammed, kadılıktan
vazifeli bulundukları; ayrıca her kadının kendi önce atabeg unvanı taşıyordu.

kazası dâhilinde bulunan vakıflara nezaret
ettiği ve Konya’da ikâmet eden baş kadının Selçuklular’dan sonra Karamanoğlu İbrahim
(kâdi’l-kudat) da bütün Anadolu Selçuklu Bey döneminde Konya’da Karaman-oğulları
kadılarının nazırı olduğu belirtilmektedir. yönetimi kesin bir şekilde yerleşmiş ve
bu dönemde Konya başkent hüviyetini
Anadolu Selçuklu ülkesi vakıflarına nezaret kaybettiği için Konya kadılığı da ikinci

eden bir de evkâf nezareti mevcuttu. Bu derecede bir kadılık haline gelmiştir.
göreve I. İzettin Keykavus zamanında hassa Cemalettin Aksarayî’nin Karamanoğulları
haznedarı Cemaleddin Ferruh, XIV. yüzyıl döneminde Konya kadısı olarak görev yaptığı
başlarında ise Gazan Han’ın buyruğuyla
bilinmektedir. Karamanoğlu Alaaddin Ali Bey

40