Page 128 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

7/13. 8/14. 9/15. 10/16. 11/17. 12/18. 13/19. 14/20. ??? Toplam
yy. yy. yy. yy. yy. yy. yy. yy.

Metâli:
Urmevî 5 7 6 3 4 10 - 1 37 68
Şerh: - 16 2 1 - - - - -
İsfahânî 19
Şerh: Râzî - 34 63 33 64 25 16 - 124 359
Toplam 5 57 71 37 68 35 16 1 167 447

Tablo3: Metâliu’l-envârve en yaygın iki şerhinin yüzyıllara göre nüsha dağılımı

Görüldüğü üzere (Tablo 1) Metâli’nin şerh Yukarıda da belirtildiği gibi Metâliüzerine
ve çevirilerinin istinsahları arasında mevcut yazılan en yaygın iki şerh, Şemseddin
15 eser içerisinde en fazla oranı Urmevî’nin İsfahânî ile Kutbüddin er-Râzî’ye aittir.
vefatını müteakip 50 yıl içerisinde yazılan Dolayısıyla Metâlive bu iki şerhi doğrudan
şerhler oluşturmaktadır. Bunlar arasındaen incelemeye almak tüm Metâligeleneği
yaygın olanları ise Şemseddin el-İsfahânî ve hakkında konuşmayı yeterli kılmaktadır.
Kutbüddin er-Râzî şerhleridir. Bu şerhlere Bu üç eserin diğer şerhler ile istinsahları
yazılan haşiyelerle birlikte oluşan Metâliu’l- dikkate alındığında karşımıza şöyle bir tablo
envâr literatürünün genel istatistiği ise çıkmaktadır:
şöyledir: Tabloda da (Tablo 3) belirtildiği üzere

literatürün temel kurucu metni Metâliu’l-
envâr’ın 68, Şemseddin el-İsfahânî
Mü-
Eser Nüsha şerhinin 19, Kutbüddin er-Râzî şerhinin
Eser ellif
sayısı sayısı ise 359 nüshası tespit edilmiştir. Dikkat
sayısı
çeken husus, Kutbüddin er-Râzî şerhinin
Metâliu’l-Envâr 1 73 1
istinsahlarının oldukça fazla olması ve
Şerh 13 38 13 istinsahının her dönemde belirli oranda
Hâşiye (Hâşiye alâ 33 464 32 devam etmesidir. İsfahânî şerhinin
Şerhi…) istinsahları ise VIII/XIV. asırdan sonra
Hâşiyetü’l-hâşiye… 51 381 38 azalmıştır.
Muhtasar - - -
Nazım 1 - 1
Çeviri 2 4 2

Toplam 101 1307 86
Tablo 2: Metâliu’l-envâr literatürünün genel istatistiği.

126