Page 19 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

Kâtip Çelebi’nin (ö. 1067/1657) ifadelerine göre Metâliu’l-

envâr (mantık bölümü) yazıldığında hem mantık

üstatlarının hem de öğrencilerinin eseri kopya ederek
medreselere dağıttıklarını ve mantığa dair temel ders kitabı

olarak okuttuklarını belirtir. Üzerine yazılan en önemli

şerh, Kutbüddin er-Râzî’nin (ö. 766/1365) Levâmiu’l-esrâr
fî şerh-i Metalii’l-envâr’ı iken, bu şerhe yazılan en önemli

haşiye de Seyyid Şerîf Cürcânî’nin (ö. 816/1413) haşiyesidir.

Kâtip Çelebi’nin (ö. 1067/1657) ifadelerine amillerden biri, farklı bilim merkezlerindeki
göre Metâliu’l-envâr (mantık bölümü) yaygınlığı ve üzerine yazılan nitelikli şerh ile
yazıldığında hem mantık üstatlarının haşiyelerin çokluğudur. O halde içtenlikle
hem de öğrencilerinin eseri kopya ederek söyleyebilirim ki, XIII. yüzyıldan itibaren
medreselere dağıttıklarını ve mantığa dair Kahire, Şam, Bağdat, Konya ve özellikle
temel ders kitabı olarak okuttuklarını İstanbul medreselerinin üstatlarını metodik
belirtir. Üzerine yazılan en önemli şerh, açıdan yetiştiren önemli eserlerden biri ister
Kutbüddin er-Râzî’nin (ö. 766/1365) şerh ve haşiyeleri vasıtasıyla ister doğrudan
Levâmiu’l-esrâr fî şerh-i Metalii’l-envâr’ı iken, olsun, Metâliu’l-envâr’dır.
bu şerhe yazılan en önemli haşiye de Seyyid
Şerîf Cürcânî’nin (ö. 816/1413) haşiyesidir.
Bu iki eser, Osmanlı’nın son dönemine Sirâceddin Urmevî, Konya’da otuz
kadar el yazmaları ve taş baskılarla sürekli yıl kadılık makamında bulunan
çoğaltılmış ve Osmanlı medreselerinde en bir isimdir. Kendi eserlerinden
üst metodoloji kitabı olarak okutulmuştur. ve dönemin tarih kitaplarından
Metâliu’l-envâr’ın müstakil olarak mantık diplomatik görevlerde bulunduğunu,
bölümünü içeren risaleleri araştırmaya Eyyûbî ve Anadolu Selçuklu
başladığımda dünyanın her bölgesinde hükümdarları nezdinde saygın bir
mutlaka bir nüshasının bulunduğunu konumu olduğunu anlıyoruz. Aynı
gördüm. Üzerine yazılan şerh ve haşiyeler zamanda fıkıh, kelam, mantık ve
bundan daha fazlaydı ve her biri tanıdık felsefe alanında önemli eserleri
çok farklı isimler tarafından kaleme yazdığını ve sayısız öğrenci
alınmıştı. Erbabının malumudur, klasik yetiştirdiğini ifade edebiliriz. Bu
bir eserin değerini belirleyen en önemli çerçevede Urmevî’nin Konya ilim

17