Page 134 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

Ayrıca devlet ricalinden ve ilim erbabından b. Seyid Ali el-Bursevî’dir (ö. 931/1525).
bazılarıkendi özel kitap koleksiyonlarını Fâtih Sultan Mehmed ve Sultan II. Bâyezid
saray kütüphanesine vakfetmişlerdir. dönemi âlimlerinden olan Seyyid Alizâde
Fâtih’in kitaplığı İslam mantık külliyatı ilk olarak Bursa Hamza Bey Medresesi’nde
çerçevesinde değerlendirildiğinde mevcut daha sonra da Aydın İbn Melek Medresesi,
eserler iki kategoriye ayrılabilir: Bursa Sultan Bayezid, Sultaniye ve Sultan
Murad medreseleri ve Edirne Sultan Bayezid
(a) Doğrudan sultan için (işaret, emir, Medresesi ve Sahn-ı Seman Medresesi’nde
hediye/ithaf, mütalaa vb. doğrultuda) telif ve müderrislik yapmış, Edirne kadılığı görevini
istinsah edilen eserler; ifa etmiştir. Çok genç yaşlarda Metâliu’l-
(b) Sultanın kütüphanesi için istinsah veya envâr’a ve literatürüne ilgi duyan Seyyid
hediye edilen eserler. Alizâde, Metâliu’l-envâr metnini veSeyyid
Ali el-Acemî’nin Cürcânî haşiyesine yazdığı
Bu bağlamda, Fâtih’in isteği üzerine Hızır haşiyeyi istinsah etmiştir. Akabinde Fâtih
Bey (ö. 863/1459) Urmevî’nin Metâliu’l- Sultan Mehmed’e ithafen Cürcânî’nin
envâr’ını, Alâüddin Ali et-Tûsî (ö. 887/1482) haşiyesine bir haşiye kaleme almıştır.
ise Kutbüddin er-Râzî’nin Levâmiu’l-
esrâr’ını Farsça’ya çevirmiştir. Alâüddin Fatih’in özel kütüphanesinin hâfızu’l-
Ali b. Muhammed eş-Şahrûdî el-Bistâmî kütüplüğünü yapan Molla Lütfî (ö.
Musannifek (ö. 875/1471) hicrî 863 tarihinden 900/1495), üç Osmanlı padişahının (II.
önce kaleme aldığı Metâli şerhini Fatih’e Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Kânûnî Sultan
ithaf etmiştir. Fâtih’in hocalarından Süleyman) dönemini idrak eden Osmanlı
Sirâceddin Muhammed b. Ömer Halebî’nin şeyhülislamı ve tarihçisi Kemalpaşazâde’ye
(ö. 850/1446) oğlu Halebîzâde Abdurrahman (ö. 940/1533) Metâli literatüründen çeşitli
Efendi Cürcânî’nin haşiyesi üzerine bir şerh ve haşiyeleri okutmuştur.
talikat yazmış ve haşiyedeki “hamd” bahsine Söz konusu şerh ve haşiyeler dışında Metâli
yaptığı sağlam açıklamalarıyla şöhret literatüründen bazı eserlerin Fâtih’in
bulmuştur. Sultan II. Murad döneminden mütalaası için istinsah edildiği de malumdur.
itibaren devlet erkanı nezdinde itibarı Kutbüddin er-Râzî’nin Levami‘u’l-esrar’ı
olup, şehzâdelik yıllarından itibaren Fâtih bilinmeyen bir müstensih tarafından meçhul
Sultan Mehmed’in hocaları arasında yer bir tarihte; Cürcânî’nin Hâşiye alâ Levâmi’i’l-
alan Molla Hüsrev (ö. 885/1480) Cürcânî’nin esrâr’ı hattat Hâmidî tarafından hicrî 869’da;
Hâşiye ala Levâmii’l-esrâr’ını istinsah etmiş yine Şerhu Metâlii’l-envâr adlı bir başka
ve okumuştur. Buna ilaveten, söz konusu eser Yusuf b. Hüseyin es-Sivâsî et-Tokadî
haşiyenin girişindeki “hamdele” kısmına kısa tarafından 877’de Fâtih Sultan Mehmed’in
bir talik kaleme almıştır. mütalaası için istinsah edilmiştir.
Bu bağlamda zikredilmesi gereken bir diğer Bu dönemde sadece sultan değil üst
isim Seyyid Alizâde olarak bilinen Yakub düzey devlet ricali de Metâliu’l-envâr

132