Page 138 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı
P. 138
Fâtih Sultan Mehmed’in Kitap meclisinde olmaktan keyif aldığı, zaman
Sevgisi zaman ilmî tartışmalara bizzat iştirak
ettiği de kayıtlarda mevcuttur. Devrinin
Fâtih gerek Manisa’da şehzadelik yaptığı en büyük âlimleri arasında Molla Hüsrev,
yıllarında gerekse sultan olduktan sonra Molla Gürânî, Molla Yegân, Hızır Bey,
Edirne ve İstanbul’da farklı dillerde Hocazâde Muslihuddin, Ali Kuşçu,
yazılmış bazı eserleri tercüme ettirmek Amiroutzes, Georgios Trapezuntios gibi
için teşebbüslerde bulunmuş hatta bu astronom, matematikçi ve filozofların
eserleri mukayeseli olarak bizzat okuyup isimlerinden bahsedilir. Ali Kuşçu’yu bizzat
değerlendirmiştir. Konu olarak oldukça İstanbul’a davet ederek inşa ettirdiği
zengin olankütüphanesinde Arap ve Ayasofya ve Sahn-ı Semân medreselerinden
Katalan haritalarından, baskı kitaplara, Ayasofya’nın başına getirerek ona ayrı
Avrupa gravürlerinden, Nizâmî ve bir pâye de vermiştir. Yine okuduğu bazı
Firdevsî’nin eserlerine kadar dilve kökenleri felsefî tartışmalar hakkında risale yazdırıp,
farklı pek çok eser mevcuttur. Fâtih’in müzakere yaptırdığı bilinmektedir.
kütüphanesi hakkında bir eser yazmış Taşköprülüzâde’nin (ö. 968/1561) eş-Şekâikü’n-
olan Adolf Deissmann, onun doğu ve Nu‘mâniyye fi ulemâi’d-Devleti’l-Osmanniyye
batı kültürlerini birleştirerek İstanbul’u adlı eserinde Molla Zeyrek ve Hocazâde
yeni bir kültür ve sanat merkezi haline arasında geçen bir müzakerenin bir hafta
getirmeye çalışan entelektüel bir sultan sürdüğünden bahsedilmektedir. Trabzon’un
olduğundan bahseder. Farsça, Arapça, fethi esnasında esir düşen Georges
Yunanca ve Sırpça bildiği, aslından okuyacak Amiroutzes’a Batlamyus’un Kitâbu’l-
kadar da Grekçe, Latince ve İtalyancaya Coğrafya’sının nüshalarını Yunancadan
hâkim olduğu düşünülmektedir. Klasik Arapçaya çevirisini yaptırmış, aynı zamanda
kaynaklarda Makedonyalı İskender’in hayat Ptolemaios’un Geographike adlı kitabından
hikayesine büyük ilgi duyduğu ve onu bir faydalanarak bir dünya haritası çizmesini
lider olarak kendine örnek aldığından da istemiştir. Fâtih kütüphanesinde Kitâbu’l-
bahsedilir. Zeren Tanındı, Fâtih’in Yunanca Mesâlikve’l-memâlik’in nüshalarının olduğu
kitaplara ve Büyük İskender’e olan ilgisi yine klasik metinlere düşülen notlardan
dolayısıyla Ahmedî İskendernâme’sinin öğrenilmektedir. Taşköprülüzâde’nin
resimli kopyalarının onun döneminde Şekâik’ta aktardığına göre Molla Câmî (ö.
hazırlanmasının bir tesadüf olamayacağı 898/1492) ed-Dürretü’l-fâhire adlı eserini
görüşündedir. sultanın isteği üzerine hazırlamış, fakat eser
Bir kitap dostu olarak tanıdığımız Sultan İstanbul’a ancak Fâtih’in ölümünden sonra
aynı zamanda felsefe, coğrafya, matematik ulaşabilmiştir. Yine Şeyh Ali b. Mecdüddin
ve astronomi gibi ilimlere ilgi duyan, el-Bistâmî’nin Farsça Şerh-i Şemsiyye’si,
ulemaya ve onların eserlerine ayrı bir Kemâleddîn Abdurrezzâk Kâşânî’nin (ö.
ehemmiyet gösteren biridir.Âlimlerin 736/1335) Istılâhâtu’s-sûfiyye’si, İbn Sînâ’nın (ö.
136
