Page 69 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

(ö. 726/1325), Tûsî’nin de bu sözü tutmadığını iki adet ferağ kaydı bulunmaktadır. Bunların
ve şerhinde İbn Sînâ’ya birçok eleştiri ilkinde eserin 6 Rebiyülevvel 659’da (8 Şubat
yönelttiğini iddia etmektedir. 1261) yazıldığı; ikincisinde ise nüshanın
talikinin 661 yılı Şaban ayının sonlarında
Tûsî, Hillî’nin de tespit ettiği gibi, her ne
kadar bazı konularda İbn Sînâ’ya muhalefet (Temmuz 1263) tamamlandığı bilgisi yer
etse de meseleleri işleyiş tarzı ve temel felsefe almaktadır. Her iki tarih dikkate alındığında
anlayışı bakımından iyi bir İbn Sînâcıdır. Bu bu nüshanın müellif hayattayken yazılan bir
yüzden ondan sonraki düşünürler tarafından nüsha olduğu kesindir. Hatta bazı kaynaklarda
Râzî ile onun şerhi arasında bir muhakeme bu nüshanın müellif nüshası olduğu
geleneği başlatılmıştır. Bu geleneğin en önemli kaydedilmektedir.
temsilcisi Kutbuddin er-Râzî’dir. Onun, Şerhu’l-İşârât’ın ikinci nüshası Süleymaniye
hocası Kutbuddin eş-Şîrâzî’nin (ö. 710/1310) Kütüphanesi Fatih Koleksiyonu 3193
de yönlendirmesi ile birlikte kaleme aldığı numarada kayıtlıdır. Bu nüsha eserin tamamını
el-Muhâkemât beyne şerhayi’l-İşârât isimli eseri, değil, yalnızca doğa bilimleri ve metafizik
Râzî ve Tûsî şerhlerinden sonra en çok rağbet kısımlarını içeren eksik bir nüshadır. Toplam
gören İşârât şerhi olmuştur. 215 varaktan oluşan nüshanın varakları 23
satırdır. Derkenarlarda tashih kayıtları
bulunmaktadır. Son sayfada yer alan istinsah
Urmevî Şerhinin Yazma Nüshaları kaydında nüshanın 705 yılının Ramazan ayında
Letâifü’l-hikme, Beyânu’l-hak ve Metâliu’l-envâr (Mart 1306) Hızır b. Yusuf tarafından istinsah
gibi felsefe ve mantık alanlarında telif ettiği edildiği bilgisi bulunmaktadır.
eserlerle öne çıkan ve bir dönem Anadolu Eserin üçüncü nüshası ise Necef şehrinde
Selçuklu devletinde baş kadılık görevini bulunan Allâme el-Eminî Kütüphanesi
yürütmüş olan Sirâceddin el-Urmevî (ö. Felsefe Bölümü 62 numarada yer almaktadır.
682/1283), İşârât üzerine yazmış olduğu Şerhu’l- İstinsah tarihi Şevval 1209 (Nisan-Mayıs 1795)
İşârât ile bu geleneğin bir parçası olarak da olarak belirtilen nüsha, diğer iki nüshaya göre
karşımıza çıkmaktadır. oldukça geç tarihlidir. Ammâr et-Temîmî,
Dünya kütüphanelerinde tespit edilen sadece bu nüsha üzerinden Şerhu’l-İşârât’ın
üç nüshası bulunan Şerhu’l-İşârât’ın iki neşrini yapmış ve bu neşir Merkez-i UşÂl-i
nüshası Türkiye’de bir nüshası ise Irak’tadır. Muhammed tarafından yayınlanmıştır.
Türkiye’de bulunan nüshalardan ilki Topkapı
Sarayı Müzesi III. Ahmed Kitaplığı 3269 Urmevî’nin Şerhu’l-İşârât’taki Genel
numarada kayıtlıdır. Toplam 260 varaktan Tutumu
oluşan nüshanın zahriye sayfasında Sultan
I. Mahmud’un mührü ile silik bir şekilde İbn Sînâ’nın cümlelerini kâle ifadesiyle
Sultan II. Bâyezîd’ın mührü bulunmaktadır. aktaran Urmevî kendi sözlerine ise ekûlü
25 satırdan oluşan varaklar sonradan lafzıyla başlayarak kâle-ekûlü şerh tarzını esas
numaralandırılmıştır. Derkenarlarda tashih almaktadır. İbn Sînâ’da gördüğümüz nehic ve
kayıtları görülmektedir. Nüshanın sonunda namatların altında ayrıca mes’ele başlığına da

67