Page 233 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

SADREDDİN-İ KONEVÎ’YE GÖRE MÂNEVÎ KİŞİLİK GELİŞİMİ
SÛFÎ PSİKOLOJİSİ AÇISINDAN BİR

DEĞERLENDİRME

İBRAHİM IŞITAN

Mahiyet ve konu bakımından benzerlikler Tasavvufa gelince, kısaca “İslâm inancının
gösteren bilimsel disiplinler arasında ilişki öngördüğü mânevî insan tipinin oluşması ve
kurmak bütüncül/küllî bakış açısının gelişmesi için gerekli metot ve yöntemler üzerine
sağlanabilmesi için gerekli bir durumdur. Bu çalışan bir dînî disiplindir.” (Yılmaz. (2017), s.
çerçevede günümüzde Psikoloji ve Tasavvuf 28-53). Birçok tanımını göz önüne alarak
ilişkisi kurulmaktadır. Psikoloji ve Tasavvufun yaptığımız bu kısa tanıma göre Tasavvuf, insan
konularının sonuç itibariyle “insan ve onun tutum ve davranışlarını oluşturan ruhsal,
tutum ve davranışları” olması, söz konusu zihinsel ve sosyal süreçleri inceleyerek kişiye
ilişkiyi kurmanın önemini göstermektedir. ruhuna uygun yaşam tarzının yöntemlerini
Bu iki disiplinin tanımlarını kısaca sunan bir mânevî gelişim disiplinidir; rûhî
hatırlarsak aralarındaki ilişkinin tabii yaklaşımla gerçekleştirilen bir mânevî terapi
olduğu daha da açık görülecektir. En geniş biçimi olarak da kabul edilebilir.
anlamıyla Psikoloji ilmi, “insanın iç yaşantıları Psikoloji ve Tasavvuf arasında kurulan ilişkinin
ve bunların dışa yansıyan belirtilerini bütüncül mahiyeti ve yöntemleri hakkında önemli
bir şekilde inceleyerek, sebep ve sonuçları bir noktanın altını çizerek “Sûfi psikolojisi”
hakkında düzenli bilgiler oluşturmaya çalışan bir kavramı üzerine kısaca durmak konumuz
sosyal bilim” (Hökelekli. (2008), s. 1-2) olarak açısından anlamlı gözükmektedir. Psikolojik
tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre Psikoloji; araştırmalarda, insan davranışları hakkında
ruh halleri, bilinç olayları ve zihinsel süreçler elde edilen bilgiler ve yorumlar, Psikoloji ilmi
denilen sübjektif ve aynı zamanda tepkiler, konusunda uzmanlaşmış, bu ilmin yöntem
eylemler, hareketler ve ifadeler gibi nesnel ve tekniklerini kullanma kapasitesine sahip
olayları inceler. Kısaca Psikoloji, “ruhsal bir kişi tarafından yapılır. İnsan davranışlarını
halleri ve davranışları inceleyen bir bilimdir” inceleme ve yorumlama noktasında kendini
diyebiliriz. Psikoloji ilminde oluşturulan geliştirmiş olmak ve mevcut sosyal bilimlerin
ve geliştirilen bu bilgiler tutum ve davranış yöntemlerini uygulayabilmek için gerekli
bozuklukları söz konusu olduğunda tedavi teknik donanıma sahip olmak, psikolojik
amaçlı terapi malzemesi olarak da kullanılır. araştırmalarda ve çalışmalarda yeterli olarak
Farklı psikolojik yaklaşımlar olduğu gibi kabul edilmektedir. Kendini başkasının
farklı terapi yöntemleri de söz konusudur. yerine koyarak empati yapmak gibi değerlerin

Eski Konevî Türbesi

231