Page 255 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

KONEVÎ’NİN ÂYET YORUMLARINDA

İLÂHÎ MAİYYET VE TENZİH

MEHMET TABAKOĞLU

Sadreddin-i Konevî, sahip olduğu birikimi
İslâmî ilimlerin hemen her alanında
eserlerine yansıtmıştır. Özellikle tefsir ve
hadis alanında hem müstakil eserler yazmış
hem de diğer çalışmalarında âyet ve hadis
yorumlarına çokça yer vermiştir. Konevî’nin
eserlerinde ele aldığı en önemli konular
herhalde Allah’ın âlemle ve insanla irtibatı
ve onlara yakınlığıdır. Konu hassas olduğu
için İslâm inancının tenzihe verdiği önem
Konevî’de de belirgin şekilde bulunmaktadır. Fusûsu’l-hikem,
Biz bu kısa çalışmada Konevî’nin eserlerinde TİEM-env. 1933_084
ele alıp yorumladığı âyetlere ilâhî maiyyet
ve tenzih açısından odaklanıp Konevî’nin
düşüncelerine bir nebze daha olsun netlik
kazandırmaya çalışacağız. eserlerinde ele almış ve onlara birtakım
yorumlar getirmiştir. Biz her ne kadar
maiyyet konusuyla ilgili yorumlardan ayrı bir
Konevî’nin İlâhî Maiyyet başlıkta tenzih konusuyla ilgili Konevî’nin
Bağlamında Yorumladığı Bazı yorumlarına değinecek olsak da Konevî,
Âyetler maiyyete vurgu yaptığı yerlerde genellikle
tenzihe de yer vermiştir. Örneğin; Konevî’ye
Bilindiği üzere Konevî’nin sahip olduğu göre “Hak her şeyi vücûd ve ilim olarak ihata
tasavvuf anlayışı varlığın birliği noktasından edip karışım, hulûl, bölünme ve de celâline
Hak-âlem irtibatına dayanır. Burada Hakk’ın yakışmayan şeylerden münezzeh olan
âleme ve insana olan yakınlığı ve onlarla zâtına has beraberliğiyle her şeyle birlikte
beraberliği anlamındaki maiyyet kavramı olduğu için her yolun nihayeti ve her sâlikin
Kur’an’da da çeşitli şekillerde ve bağlamlarda gayesi Hak olmuştur. Nitekim Allahu Teâlâ:
ortaya konulmuştur. Konevî doğrudan veya ‘Muhakkak ki sen sırât-ı müstakîme ulaştırırsın.’
dolaylı olarak bu maiyyeti ifade eden âyetleri âyetinin ardından ‘Allah’ın sırâtı ki gökte ve

253