Page 61 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

cevher kendisine fiil, duygu ve düşüncelerin RızâNecefzâde. Tahran: Encümen-i Âsâr ve Mefâhir-i
ya da insanın oluşturduğu tasarımın ötesinde Ferhengi, 2005.
bir özdür. Bu öz her insanın düşünme, idrak Tiryaki, Mehmet Zahit. “Uçamayan Adam: Fahreddin
etme, fiil ve infial gösterme gibi durumlarının Râzî’de Ben Şuuru”. Nazariyat: İslâm Felsefe ve Bilim Tarihi
yaslandığı nihai bir şeydir. Dolayısıyla Urmevî Araştırmaları Dergisi 6/1 (Nisan 2020), 1-38.
için “ben” ve “sen” zamirlerinin işaret ettiği Tûsî, Nasîrüddîn. el-İşârâtve’t-tenbîhât maaşerhi Nasîrüddin
şeyler (müşârünileyh) açısından bir farkı yoktur. et-Tûsî. ed. Süleyman Dünya. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
Ona göre, her iki zamir de insanın soyut Urmevî, Sirâceddin. Şerhu’l-İşârâtve’t-tenbîhât: el-Kısmu’s-
cevherî mahiyetine işaret eder ve bu cevher sânî: el-Hikmet. ed. Allame eş-Şeyh Ammar et-Temîmî.
her insanda aynıdır. Bu durumda “ben” ve Kum: Merkez-i UşÂl-i Muhammed li’l-Bahsi’l-İlmî, 2017.
“sen” ayrımı, sadece aynı mahiyetin hangi Urmevî, Sirâceddin. Beyânü’l-hakk ve lisânü’s-sıdk (“Kadı
maddede taşındığına bağlı olarak vaz edilen Siraceddin el-Urmevî’nin Metafizik Anlayışı ve ‘Beyânû’l-
dilsel işaretlerden ibarettir. Hakk’ Eserinin Tahkiki ve İncelenmesi”) içinde. ed. Nilüfer
Kocabıyık. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Sonuç olarak Urmevî zât-ı mahsûsa yorumuyla Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Râzî’yi takip ederken, -denilebilir ki
paradoksal bir şekilde- zâtî şuurdan nefsi, Urmevî, Sirâceddin. Letâifü’l-hikme. ed. Gulâm
nefsin bedenden başkalığını, cevher oluşunu, hüseyinYusûfî. Tahran: Bünyad-ı ve Ferheng-i İran, 1351.
tekliğini ve bütün insanlar için eşit bir mahiyet Urmevî, Sirâceddin. Lübâbü’l-Erbaîn fî usûliddin. ed.
olduğunu çıkarmıştır. Şu halde Urmevî’nin zâtî Muhammed Yusuf İdris - Behâ el-Halâyile. [Kahire]: el-
şuurun ontolojik ve epistemolojik yorumları Asleynli’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2016.
arasında keskin bir ayrım görmediğini, iki Urmevî, Sirâceddin. Metâliu’l-envâr (“Kadı Siraceddin
farklı yorumu da dikkate aldığını söylemek el-Urmevî ve Metâliu’l-Envâr (Tahkik, Çeviri, İnceleme))”.
mümkün görünmektedir. çev. Hasan Akkanat. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.

Kaynakça

Altaş, Eşref. “Fahreddin Er-Razi’ye Göre İnsanın
Mahiyeti ve Hakikati -Mücerred Nefs Görüşünün
Eleştirisi-”. İnsan Nedir? İslam Düşüncesinde İnsan
Tasavvurları, 139-199.
el-Bağdâdî, Ebü’l-Berekât. el-Kitâbü’l-Mu’teberfi’l-
hikmeti’l-ilâhiyye. Doha: Dârü’l-Hikme, 2012.
İbn Sînâ, Ebû Ali. el-İşârâtve’t-tenbîhât. çev. Ali Durusoy
vd. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
İbn Sînâ, Ebû Ali. el-Mübâhasât. thk. Muhsin Bîdârfer.
Kum: İntişârât-ı Baydâr, 1992.
Râzî, Fahreddin. Şerhu Uyûni’l-hikme. ed. Ahmed Hicâzî
es-Sekâ. Tahran: Müessesetü’s-Sâdık, 1373.
Râzî, Fahreddin. Şerhu’l-İşârâtve’t-tenbîhât. thk. Ali

59